Inspiratietour Kringlooplandbouw: een terugblik

30 oktober 2023

Gastspreker Frans Beckers, bewust een expert van buiten de landbouw én met veel ervaring op het vlak van circulariteit, trapte af met de inspirerende boodschap dat in verschillende andere sectoren een circulair model al werkt én rendabel is. Het is van belang om bij het begin van het productontwerp circulariteit in te bouwen rekening te houden met een zo hoogwaardig mogelijke toepassing van grondstoffen en materialen. De landbouwsector kan bij uitstek een voorbeeldrol spelen omdat de productie primair leunt op twee circulaire bronnen – zonlicht en water.

Tijdens de inspiratietour stonden de volgende vragen centraal:

• Welke rol spelen dieren in kringlooplandbouw? In hoeverre is de beschikbare stroom aan organische reststoffen op termijn leidend?
• Welke rol speelt mest in kringlooplandbouw? Hoe krijgt mest weer waarde, is dat vooral door bronmaatregelen of verwerking?
• Hoe werken we effectief en efficiënt aan robuuste kringlopen – met de natuur meebewegen vs. techniek?

Vier inspirerende locaties

Kipster eigenaar Ruud Zanders prikkelde de zaal met een treffende anekdote: Een paar jaren geleden was hij met delegatie uit Afrika een aantal dagen op pad in Nederland om ons hoog efficiënte landbouwsysteem te profileren; van de hoogtechnologische huisvesting tot de geavanceerde voermenging en mestverwerking. Op de laatste dag vroeg Zanders de deelnemers wat zij meenemen aan kennis en ervaringen uit Nederland. En wat bleek… ze vonden ons systeem helemaal niet zo efficiënt. Ze spraken hun verbazing uit dat wij in Nederland onze vruchtbare landbouwgrond op grote schaal inzetten voor het verbouwen van diervoeder terwijl we die gronden ook direct zouden kunnen inzetten voor de productie van voedsel voor mensen. Voor de productie van 1kg vlees is zo’n 5kg plantaardig voer nodig, thuis geven ze alleen voedselresten aan hun dieren.

Dit gedachtegoed sluit goed aan bij de oproep die Bart Schrijnwerkers deed. De melkveehouder en eigenaar van Boebadoe Farm pleitte ervoor minder en niet meer complexiteit in ons landbouwsysteem (en leven) in te bouwen. Door meer met de natuur mee te bewegen en robuustheid in te bouwen. Zelf is hij een aantal jaren geleden teruggegaan naar 45 jersey koeien, een robuust ras, met maximale weidegang. Hij investeert in agroforestry, wat positief bijdraagt aan dierenwelzijn (schaduw), de bodem en het microklimaat (voorkomen verdroging en hittestress), biodiversiteit en een aantrekkelijk landschap en op termijn zijn portemonnee (door fruit- en notenproductie).

Flavours of the Farm inspireerde door de seizoensmatige insteek van hun kalkoenhouderij. Zij werken met de seizoenen mee en minimaliseren zo hun energievoetafdruk en tegelijkertijd profiteren de kalkoenen maximaal van de zonuren in de weide.

Het afsluitende bezoek aan Leuker1818 toonde aan dat pionieren je nek uitsteken is, waarbij het belangrijk is dat experimenteren met het oog op het versterken van biodiversiteit en landschap gestimuleerd en beloond wordt. Mark Venner experimenteert op zijn percelen met drie vormen van agroforestry: een voedselbos, rijen bomen met strokenteelt en hoogstambomen met begrazing. Venner wil hiermee laten zien wat, met name in overgangsgebieden, allemaal mogelijk is met betrekking tot gecombineerde voedselproductie, landschaps- en bodemsysteemherstel én biodiversiteitsversterking.