Water & bodem

Water & bodem

De gevolgen van klimaatverandering worden steeds meer voelbaar, ook in Limburg. Tijdens warme, droge zomers ontstaan watertekorten voor de landbouw en komen natte natuurgebieden extra onder druk te staan. De Natuur en Milieufederatie Limburg zet zich in voor een eerlijke waterverdeling en het aanleggen van klimaatbuffers om de gevolgen van klimaatverandering te kunnen opvangen.

Gevecht tegen het water

Limburg grenst niet aan zee, ligt niet in een delta zoals het westen van Nederland, maar ook hier is het gevecht tegen het water gevoerd. Uitgestrekte moerasgebieden, die tot ver in Noord-Brabant doorlopen, zijn in het begin van de vorige eeuw succesvol drooggelegd en ontgonnen. Later zijn vele natuurlijke beken rechtgetrokken om het overtollige water vanuit de diep ontwaterde landbouwgronden snel te kunnen afvoeren. En dan de Maas, levensader van Limburg, die van zuid tot noord door onze provincie loopt. Door kanalisering en aanleg van stuwen is uit alle macht geprobeerd deze regenrivier met zijn grillige afvoerverloop te temmen. Dat leek succesvol, maar op de extreme afvoergolven in de jaren negentig waren we toch niet voorbereid. In reactie op de overstromingen zijn nog meer en hogere dijken aangelegd. Langs de Maas worden hoogwatergeulen en meestromende nevengeulen gegraven. De ongewenste neveneffecten van deze maatregelen worden steeds duidelijker zichtbaar: een grote verschraling van de natuur en verarming van het landschap. Maar er is ook goed nieuws, want steeds meer beken worden weer in de oorspronkelijke staat gebracht (hermeandering) en in stedelijke gebieden worden beken weer zichtbaar gemaakt (ontkluizing).

Natuurlijk waterbeheer

De Natuur en Milieufederatie Limburg is een groot voorstander van natuurlijk waterbeheer, waarbij zo weinig mogelijk wordt ingegrepen in de natuurlijke kringloop van het water. Dit betekent dat het water dat in de wintermaanden valt, wanneer er weinig verdamping is, in de bodem en in sloten wordt opgespaard. In de zomermaanden loopt de spons weer geleidelijk leeg, maar door de grote voorraad kunnen droge perioden zowel voor de natuur als de landbouw worden overbrugd en is er minder snel sprake van droogtestress. Ook in stedelijk gebied wordt zoveel mogelijk water vastgehouden. Overtollig regenwater dat schoon is en van daken en verharde oppervlakten afstroomt, moet niet in het rioolstelsel terecht komen, maar naar parken en bufferings- en infiltratievoorzieningen (wadi’s) worden geleid. Het is belangrijk dat burgers worden voorgelicht over het gebruik van regentonnen en het infiltreren van regenwater in eigen tuin. Bij nieuwbouw moet worden nagedacht over het gebruik van regenwater voor het doorspoelen van toiletten.

Eerlijk waterverdeling

Ondertussen hebben we te maken met de gevolgen van klimaatverandering. Daardoor krijgen we in de toekomst steeds vaker te maken met een tekort aan water. De verdeling van het water wordt een belangrijk vraagstuk, waarbij grote belangen een rol spelen. Denk aan de drinkwatervoorziening, de toenemende watervraag vanuit de landbouw, terwijl de verdroging van de natte natuurgebieden al jarenlang een nijpend probleem is.

De Natuur en Milieufederatie Limburg pleit voor een eerlijke waterverdeling, waarbij ook rekening wordt gehouden met natuur en landschap. Bij een eerlijke waterverdeling wordt onttrekking van grondwater voor beregening of subirrigatie in de landbouw niet toegestaan in brede zones rond de natte natuurgebieden. Bestaande vergunningen daarvoor in die gebieden moeten worden ingetrokken. Bij het onttrekken van water aan aanvoerkanalen en overige watergangen mogen de peilen hierin niet zodanig dalen dat water uit aanliggende natuurgebieden weglekt.

Eerlijke waterverdeling is een thema dat wij blijven inbrengen in beleidsplannen en overlegtafels, zoals project LIWA, Het Deltaplan Hoge Zandgronden, Dialooggroep (Deltaprogramma) Maasvallei, Peilbesluiten en de Keur van het Waterschap.

Klimaatbuffers

Door de droge zomers, die onmiskenbaar samenhangen met de klimaatverandering, leren we dat tegenover het snelle afvoeren van water juist het vasthouden en bergen van water een steeds belangrijker thema wordt. Klimaatverandering noopt ons tot het bedenken van strategieën in het waterbeheer die gericht zijn op aanpassing aan die verandering, zogenaamde klimaatadaptatie. Klimaatbuffers kunnen daarin een belangrijke rol spelen.

Bekijk ook de website www.klimaatbuffers.nl

Projecten & activiteiten

  • Klimaatambassadeurs
    Overheden zijn afgelopen jaar volop bezig geweest met stresstesten: het in beeld brengen welke plekken kwetsbaar zijn voor extreme weersomstandigheden. Naar aanleiding van deze testen gaan overheden, waterschappen en werkregio’s in 2020 in gesprek met verschillende belangenpartijen: Welke effecten zijn urgent? En welke maatregelen zijn er nodig? Dit is het juiste moment om het belang van natuurlijke klimaatbuffers onder de aandacht te brengen. Want als Nederland op de schop gaat, hebben wij een voorkeur voor robuuste natuurlijke maatregelen die lang meegaan! Hoewel natuurlijke oplossingen voor klimaatverandering steeds vanzelfsprekender worden, is deze werkwijze nog lang niet ‘mainstream’. Daar wil de coalitie Natuurlijke Klimaatbuffers zich de komende tijd hard voor gaan maken. Daarom hebben zij de zogenaamde ‘klimaatbufferambassadeurs’ in het leven geroepen: vrijwilligers die hun expertise op gebied van water, natuur  en lobby in willen zetten voor promotie van natuurlijke klimaatbuffers aan de gesprekstafels waar de klimaatdialogen worden gevoerd. Ook overheden hebben er belang bij dat natuurlijke oplossingen voldoende aan bod komen in de dialogen. Deze oplossingen voorzien diverse maatschappelijke doelen en zorgen daarmee voor breed maatschappelijk draagvlak. Ook kunnen de ambassadeurs het belang van ruimtelijke adaptatie en het voeren van dialogen uitdragen en voor meer maatschappelijke betrokkenheid zorgen.

    Bekijk ook de website www.klimaatbuffers.nl

    Heb je interesse om klimaatambassadeur te worden?
    Neem contact op

  • Limburgse Integrale WatersysteemAnalyse (LIWA)
    Vanaf het begin van 2019 loopt het project LIWA, waarin voor de belangenbehartiging van de natuur de drie terreinbeherende organisaties (TBO’s) en de Natuur en Milieufederatie Limburg participeren. Het project is opgezet door de Provincie Limburg en Waterschap Limburg om een stevige basis te leggen voor het waterbeheer in de provincie in de jaren na 2021, wanneer de vigerende waterplannen aflopen. Binnen LIWA zijn maatregelen verkend die kunnen bijdragen aan een robuust watersysteemherstel. Anders dan bij voorgaande waterplannen wordt nu uitdrukkelijk rekening gehouden met klimaatverandering en de daardoor te verwachten weersextremen, met heviger piekbuien en langdurige perioden van droogte. Bij het vervolgtraject, het opstellen van de beheerprogramma’s van provincie en waterschap, zullen wij kritisch toezien op vertaling van de voorgestelde maatregelen in het kader van een robuust watersysteemherstel naar beleid, bijvoorbeeld het te voeren peilbeheer. Ook dient de provincie serieus werk te maken van het herstel van verdroogde natuurparels. NMF Limburg zal ook blijven pleiten voor een rem op wateronttrekking door de landbouw in de gevoelige zones rond natte natuurterreinen en voor het verhogen van stuwpeilen in watergangen die door en om deze terreinen lopen. NMF Limburg is evenals de TBO’s kritisch op de grootschalige toepassing van subirrigatie als vervanging voor de haspelberegening, omdat daarmee meer water aan het systeem onttrokken wordt.

    Meer info over LIWA?
    Neem contact op

  • Natuurkracht
    Natuur en Milieufederatie Limburg slaat samen met Stichting het Limburgs Landschap, ARK Natuurontwikkeling, Natuurmonumenten en het Wereld Natuur Fonds de handen ineen in het programma Natuurkracht. Het nieuwe fonds en innovatieprogramma dat burgers, ondernemers en overheden inspireert, uitdaagt en ondersteunt om natuur in te zetten als bron voor ideeën, technologieën en plannen die duurzaam helpen tegen klimaatverandering en wateroverlast in het Zuid-Limburgse landschap, met name in het Geul- en Gulpdal.

    Bekijk ook de website www.natuurkracht.org

    Meer info over Natuurkracht?
    Neem contact op

 

 

Heb je een vraag? Ruben helpt je graag verder

Profiel Ruben Vleeschouwers

Ruben Vleeschouwers

Adviseur Water & Milieu

Bereikbaar: Ma t/m do