Ruimtelijke kwaliteit

Ruimtelijke kwaliteit

Nederland is enorm dicht bevolkt. En dat geldt ook voor de provincie Limburg. Vrijwel alle grond is in gebruik en de verschillende gebruikers zitten elkaar steeds meer in de weg. Ruimte, zowel boven- als ondergronds, is een schaars goed. De stikstof-, PFAS- en huizencrisis zijn symptomen van de strijd om de ruimte. Net zoals verschillende vormen van burgerprotest tegen aantasting van de omgeving (‘groen’, uitzicht, weidsheid) dat zijn. We willen (te) veel op een klein oppervlak.

Druk op de ruimte

De druk op de fysieke ruimte in Limburg is zo groot, dat belangen vaak botsen. Dat vraagt om een transparante afweging van deze belangen en het maken van duidelijke keuzes. Dit is het werkgebied van ruimtelijke ordening. Ruimtelijke ordening is geen doel op zich, maar een middel om onze ruimte efficiënt en zorgvuldig in te richten.

Sinds de jaren vijftig van de vorige eeuw is onze ruimte radicaal veranderd door de aanleg van woonwijken, infrastructuur, bedrijventerreinen, glastuinbouwcomplexen en recreatieparken. Ook waar niet werd gebouwd veranderde het landschap, door schaalvergroting en industrialisering van de landbouw, de ontwikkeling van nieuwe natuurgebieden en de bouw van windmolens. Deze verandering zal de komende decennia doorgaan. Grote maatschappelijke opgaven als de energietransitie, klimaatadaptatie, verstedelijking, transitie van de landbouw en natuurontwikkeling vragen veel ruimte.

Meervoudig ruimtegebruik

Voor de Natuur en Milieufederatie Limburg staat het zuinig omgaan met onze open ruimte voorop. Door nieuwe woningen en bedrijven zoveel mogelijk in bestaand stedelijk gebied te bouwen, kan het omringende landschap open gehouden worden. Doelen voor energietransitie, landbouw, verstedelijking, klimaatadaptatie en biodiversiteit vergen ingrepen die op gebiedsniveau vaak goed zijn te combineren. Het combineren van functies leidt tot meervoudig ruimtegebruik en daarmee tot ruimtebesparing. Voorbeeld hiervan is het Grensmaasplan, dat de afgelopen jaren is uitgevoerd (combinatie van doelen voor waterveiligheid, grondstoffenwinning, natuur, landschap en recreatie).

Meervoudig ruimtegebruik is echter niet altijd mogelijk. Soms zitten functies elkaar zo in de weg, dat het beter is om ze te scheiden. Bijvoorbeeld de intensieve veehouderij in het Peelgebied versus de natuurgebieden. Wij vinden het belangrijk dat bij het maken van keuzes over de ruimtelijke inrichting van een bepaald gebied de kenmerken en identiteit van dat gebied centraal staan. Sommige belangen wegen op de ene plek zwaarder dan op een andere. Zo is het bijvoorbeeld in Nationaal Landschap Zuid-Limburg veel lastiger om windmolens en zonnevelden te plaatsen zonder aantasting van het waardevolle landschap dan in de grootschalig verkavelde open gebieden in Midden- en Noord-Limburg.

Verrommeling ligt op de loer

De ruimtelijke ordening is sinds de jaren tachtig steeds meer gedecentraliseerd. En volgens de nieuwe Omgevingswet komt de regie bij gemeente en provincie te liggen. Dat klinkt in eerste instantie logisch. Maar het gevaar bestaat dat uiteindelijk niemand zich verantwoordelijk voelt en de ruimte in Limburg steeds meer verrommelt. Als het gaat om zaken van algemeen belang zoals de zorg voor ruimtelijke kwaliteit en ons landschap vinden wij dat de provincie de regie moet nemen. De NMF Limburg zal zich hiervoor blijven inzetten samen met haar achterban.

Projecten & activiteiten

  • Omgevingsvisie Limburg 2020
    De nieuwe Omgevingswet treedt naar verwachting op 1 januari 2021 in werking. De provincie Limburg moet op die datum beschikken over een provinciale Omgevingsvisie en Omgevingsverordening. De Omgevingsvisie is een strategische visie voor de lange termijn (2030-2050) voor de fysieke leefomgeving. Het beschrijft onderwerpen zoals wonen, bodem, infrastructuur, milieu, economie, water, natuur, landschap, luchtkwaliteit en andere thema’s. De Omgevingsvisie geeft ook op hoofdlijnen weer hoe aan de grote maatschappelijke opgaven (zoals biodiversiteit, energietransitie, klimaatadaptatie, landbouwtransitie, circulaire economie) tegemoet wordt gekomen.

    De provincie is in 2018 begonnen met de opstelling van de Omgevingsvisie Limburg. De Natuur en Milieufederatie Limburg neemt deel aan werkconferenties, ambtelijke bijeenkomsten, bestuurlijke consultaties en expertmeetings met als inzet een veilige, gezonde en prettige leefomgeving met een goede balans tussen ‘harde’ en ‘zachte’ waarden. Op een tweetal informatiebijeenkomsten wordt het concept van de Omgevingsvisie besproken met de achterban.
    Naar verwachting wordt de Omgevingsvisie Limburg eind 2020 vastgesteld.
    Meer informatie is te vinden op de website van de provincie.
    Ga naar de website

  • Gebiedsontwikkeling VDL Nedcar
    De autofabriek VDL Nedcar in Born wil fors uitbreiden om minder afhankelijk te zijn van één opdrachtgever. Daarvoor is een tweede productielijn nodig, het bedrijf heeft de provincie gevraagd om de uitbreiding van de fabriek planologisch mogelijk te maken. Omdat VDL Nedcar een belangrijke economische motor is, wil de provincie hieraan meewerken.
    De voorgenomen uitbreiding heeft nogal wat ruimtelijke consequenties. De infrastructuur moet fors worden aangepast, het bedrijventerrein wordt aanzienlijk vergroot ten koste van waardevolle natuur en landschap in de directe omgeving. En dat alles in het smalste stukje Nederland.
    De Natuur en Milieufederatie Limburg zet zich samen met een aantal lokale natuur- en milieuorganisaties in voor een goede balans tussen economische ontwikkeling en natuur, landschap en leefbaarheid (van met name de omliggende kernen Nieuwstadt en Holtum). We letten daarbij in het bijzonder op een goede ruimtelijke onderbouwing van de uitbreiding, op zuinig ruimtegebruik, een goede landschappelijke inpassing en ruim voldoende natuurcompensatie in de directe omgeving van de fabriek.
    Meer info over de gebiedsontwikkeling VDL Nedcar?
    Ga naar de website
  • Gebiedsontwikkeling Chemelot en omgeving
    Het huidige Chemelot, een ruim 800 ha. groot industrieterrein gelegen in de gemeenten Sittard-Geleen en Stein, is een eeuw geleden ontstaan vanuit de Staatsmijn Maurits (DSM). Het bedrijventerrein biedt plaats aan proef- en demonstratiefabrieken en grootschalige chemische maakindustrie (waaronder multinationals als DSM, Sabic, OCI Nitrogen) naast onderzoeks- (R&D) en onderwijsinstellingen. Deze laatsten zijn gevestigd op de zogenaamde Brightlands Chemelot Campus.
    Chemelot behoort tot de top vijf van chemieclusters in ons land en vormt één van de belangrijkste werkgevers in Limburg. Ze heeft de ambitie om in 2025 de meest duurzame site van West-Europa te zijn (Visie Chemelot 2025). Daarnaast is een uitbreiding van de campus naar het noorden voorzien.
    Momenteel is een gebiedsvisie voor het bedrijventerrein en directe omgeving in voorbereiding. Initiatief daarvoor ligt bij de gemeente Sittard-Geleen. De Natuur en Milieufederatie Limburg is van mening dat uitbreiding van de Chemelot-campus naar het noorden alleen bespreekbaar is bij aangetoonde nut-noodzaak, bescherming van het leefklimaat en gelijktijdige versterking van het groene raamwerk (natuur en landschap). Samen met de bij ons aangesloten lokale natuur- en milieuorganisaties zien we daarop toe.
    Meer info over gebiedsontwikkeling Chemelot?
    Neem contact op
  • Energielandgoed Wells Meer
    De gemeente Bergen wil in het 400 ha grote gebied Wells Meer een energielandgoed realiseren, met zo’n 6 windturbines, 200 ha zonnepanelen en biomassateelt. De Natuur en Milieufederatie Limburg, die deelneemt aan de Klankbordgroep Wells Meer, is op zich enthousiast over de ontwikkeling van Energielandgoed Wells Meer, maar heeft wel een aantal kanttekeningen, zoals het feit dat een deel van de randen van Wells Meer in Goudgroene natuurzone waren gelegen. De in oktober 2018 ingediende zienswijze van de milieufederatie heeft aanleiding gegeven om de ontwerpstructuurvisie Energielandgoed Wells Meer gewijzigd vast te stellen. Hierbij zijn alle Goudgroene natuurzones aangewezen als te behouden groenstructuur. H+N+S Landschapsarchitecten heeft vervolgens drie ontwerpmodellen voor het Energielandgoed Wells Meer ontwikkeld. Deze drie modellen zijn onderzocht, beoordeeld en besproken met diverse betrokkenen waaronder de NMF Limburg, bijvoorbeeld op het gebied van maatschappelijke kosten en baten en milieueffecten. Op basis hiervan is een voorkeursmodel samengesteld. Het zogenaamde masterplan is een verdere uitwerking van het voorkeursmodel; in december 2019 heeft de gemeenteraad dit masterplan vastgesteld. Dit plan bevat op hoofdlijnen het ontwerp voor het Energielandgoed en daarnaast wordt in het masterplan de business case uiteengezet. In 2020 wordt de bestemmingsplanprocedure opgestart en wordt het masterplan juridisch geborgd in dat bestemmingsplan.
    Meer info over Energielandgoed Wells Meer?
    Neem contact op
  • Randweg N266
    De gemeente Nederweert en de provincie Limburg werken al sinds 2012 samen om de doorstroming en de verkeersveiligheid op het traject A2-N275-N266 te verbeteren en om een aantal gebiedsopgaven mogelijk te maken. In plaats van een randweg – het zogenaamde Randwegalternatief – werd mede dankzij de inzet van de Natuur en Milieufederatie Limburg, een alternatief bedacht genaamd het Nieuwe Alternatief (zie onderstaande figuur). Dit alternatief heeft draagvlak en voorziet in het verbeteren van knelpunten op de verbinding A2-N275-N266 en op de drukke fietsverbindingen Budschop-Nederweert en Nederweert-Weert. In juli 2019 adviseerde de gemeenteraad van Nederweert dan ook aan Provinciale Staten (PS) om voor het Nieuwe Alternatief te kiezen.

    Om een afgewogen keuze tussen het Randwegalternatief en het Nieuwe Alternatief te kunnen maken, is toen voor beide alternatieven een Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) opgesteld. Beide alternatieven haalden hierbij een positieve score, alleen was die van het Nieuwe alternatief veel hoger (5 ten opzichte van 2,2). Vanwege forse bezuinigingen voor meerdere infrastructurele projecten besloten Gedeputeerde Staten in het najaar van 2019 echter om aan PS het Nieuwe Alternatief te adviseren, maar om daarbij slechts een beperkt aantal onderdelen uit te voeren.

    De NMF Limburg heeft daarop in januari van dit jaar met een groot aantal andere stakeholders, shareholders en inwoners een brief naar PS gestuurd, met de oproep het bezuinigingsvoorstel rond het Nieuwe Alternatief niet te steunen, maar het Nieuwe Alternatief integraal uit te voeren. Op vrijdag 14 februari jongstleden werd deze oproep in de Statenvergadering van PS besproken. Gedeputeerde Hubert Mackus heeft hier toegezegd dat er voldoende budget beschikbaar zal zijn om het project helemaal uit te voeren. Een Provinciale Statencommissie krijgt het plan in mei nu voorgelegd. Als deze commissie besluit dat het plan integraal moet worden uitgevoerd, zal hiervoor voldoende geld beschikbaar zijn, zo beloofde Mackus.

    Meer info over Randweg N266?
    Neem contact op

Heb je een vraag? Wij helpen je graag verder

Profiel Bart Cobben

Bart Cobben

Ruimtelijke ordening, natuur en landschap

Bereikbaar: Ma t/m vr
06-21106447 E-mail LinkedIn
Profiel Grietje Lenstra

Grietje Lenstra

Ruimtelijke ordening en natuur

Bereikbaar: Ma t/m do
06-41854271 E-mail